قرآن به ۴۴ مورد از عوامل ایجادی اندوه شخصی و دیگری اشاره می کند. این عوامل را می توان به جهت دیگری به دو دسته بخش کرد. دسته نخست عواملی هستند که به عنوان عوامل اصلی و کلی می توان از آن ها یاد کرد . این دسته از عوامل در قرآن به صورت انتزاعی بیان شده است؛ و دسته دوم عواملی هستند که می توان از آن ها به عنوان عوامل فرعی و یا حتی مصداقی یاد کرد.

به این معنا که برخی از این عوامل در حقیقت نمونه و مصداقی از همان کلی است که خداوند برای بیان و عینیت بخشی به صورت جداگانه در آیاتی یاد کرده است؛ زیرا قرآن کتاب آموزشی و تعلیمی صرف و انتزاع نیست و هدف آن هدایت انسان به سوی کمال با بیان مصادیق عینی و حقیقی است؛ از این رو همواره با بیان مصادیق عینی و داستان های واقعی از امت های پیشین به امر هدایت گری خود می پردازد.

به این جهت است که در برخی از آیات تنها به بیان کلی عوامل بسنده شده ولی در بسیاری از آیات دیگر بیان عوامل همواره همراه با بیان موضوعات و یا مصادیق عینی می باشد که خداوند با آن به توضیح همان کلی پرداخته که پیشین از این بدان ها اشاره کرده است. به عنوان نمونه یکی از عوامل اصلی برای ایجاد اندوه در دنیا برای انسان های کامل و پیامبران کفر امت به خداوند است ( عبس آیه ۴۰ و ۴۲)

قرآن در آیات خود برای کفر مصادیق زیادی را بیان کرده است. در آیات قرآنی با بیان برخی از مصادیق در داستان امت ها نشان می دهد که چگونه مصداقی از کفر عینی موجبات اندوه مومنان را فراهم آورده است. در آیه ۱۴۸ و ۱۵۰ سوره اعراف قرآن به داستان گوساله پرستی قوم یهود اشاره می کند که چگونه موجبات حزن و اندوه انسان کاملی را فراهم آورده و حضرت موسی(ع) از گوساله پرستی امت اندوهگین شده اند.

ارتداد مومنان و بازگشت آنان از ایمان و کمال به کفر و نقصان یکی از عوامل ایجادی اندوه در انسان کامل و مومنان واقعی در دنیاست ؛ از این روست که حضرت موسی (ع) از این که مومنان امتش در هنگام حضور وی در کوه طور و گرفتن تورات ، به دست سامری مرتد شده و به جای خداپرستی گوساله پرستی را شیوه خود قرار داده بودند، اندوهگین می گردد و آثار خشم و غضب در چهره و سیمای مبارکش هویدا می شود.( اعراف آیه ۱۴۸ و ۱۵۰ و طه آیات ۸۵ و ۸۶)

حق ناپذیری مشرکان نیز عامل و سبب اندوه پیامبر گرامی (ص) بود به گونه ای خداوند از وی می خواهد که بر این رفتار ناپسند مشرکان خود را اندوهگین نسازد و دل تنگ نگردد.( نحل آیه ۱۲۷ و نمل آیه ۷۰ و لقمان آیه ۲۳)

از دیگر مواردی که می توان در بخش نخست از آن یاد کرد ، اندوه انسان کامل و مومنان واقعی افترا و تهمت هایی است که کافران می زنند( انعام آیه ۳۳ و یونس آیه ۶۵) و استهزای ایشان است. ( حجر آیه ۹۵ و ۹۷) برخورد های ناپسند دوستان و آشنایان دل های مومنان و انسان های کامل را می شکند و اندوهگین می سازد ؛ زیرا از ایشان انتظار چنین رفتاری را نداشته و نمی پسندند که آنان رفتاری دور از کمال و ادب داشته باشند.( یوسف آیه ۶۹)

به هر حال رفتارهای دور از کمال و ادب و تجاوز به حریم خصوصی و نادیده گرفتن اصول و ارزش های انسانیت دل های انسان کامل را به رنج می آورد و اندوهگین می سازد.( هود آیه ۷۷ و ۷۸ و عنکبوت آیه ۳۳) در حقیقت ترک وظیفه انسانی و انسانیت امری است که اندوه انسان های صاحب درد را بر می انگیزد( هود آیه ۱۲)

چنان که سلطه ستمگران و ظالمان بر جامعه و جان و مال مردمان این اندوه را تشدید می کند.( صافات آیه ۱۱۴ و ۱۱۶) این ها بخشی از عوامل ایجادی حزن و اندوه در انسان های صاحب درد است که قرآن با بیان آن ها نشان می دهد که این اندوه دنیای انسان های کامل برای آن است که دوست می دارند که همگان به کمال دست یابند و این به معنای محبت و عشق بیش از اندازه پیامبران و انسان های کامل به بشر و نوع دوستی ایشان است تا احساسات مردمان را تحریک کرده و به پیروی و اطاعت انسان های اقدام کنند که خودشان به خودشان بیشتر دل می سوزانند و برای رهایی امت و مردمان تلاش جانکاهی می کنند و همه مصیبت ها و دردها را برای رهایی بشر از اندوه واقعی در قیامت بر جان و تن خود می پذیرند.

دسته از عواملی که در قرآن به آن اشاره شده است، عواملی هستند که موجبات اندوه برخی را در دنیا فراهم می آورد. اینان کسانی هستند که یا ایمان نداشته و یا سست ایمان هستند؛ از این رو به کوچک ترین ضرر و زیان دنیوی اندوهگین می شوند و خود را به رنج می افکنند.

اینان شاید به آفریدگاری خداوند ایمان داشته باشند ولی به پروردگاری و مالکیت مطلق و قدرت و حکمت تام وتمام خداوند ایمان و باور نداشته و به مسایلی که مبتلا می شوند , اندوهگین می شوند وگاه ایمان خود را به آفریدگار نیز از دست می دهند. قرآن بیان می دارد که برخی با زوال نعمتی اندوهگین می شوند , چنان که با آمدن نعمتی شاد می گردند در حالی که این آمدن و رفتن دردست خدا و از روی حکمت است.( حدید آیه ۲۳)

از این رو هنگامی که بلایی بر ایشان وارد شود اندوهگین شده و خود را از کسانی بر می شمارند که مورد اهانت قرار گرفته اند.( شورا آیه ۴۸ و یونس آیه ۲۲) ضرر وزیان جانی ( آل عمران آیه ۱۳۹ و ۱۴۰ و ۱۵۳) و زیان مالی ( قلم آیات ۱۸ تا ۳۱) از دیگر عوامل ایجادی این چنین اندوهی در انسان است.

قران اندوه واقعی را اندوه در قیامت بر می شمارد و اندوه دنیای با این همه آثار وحشتناکش را اندک و در برابر اندوه آخرت هیچ می داند. از این رو به مومنان واقعی بشارت و مژده می دهدکه در قیامت از این اندوه رها هستند و در بهشت شادمان می زیند. قرآن به مردمان پیشنهاد و سفارش می کند که برای رسیدن به سرور و شادی واقعی و رهایی از اندوه و حزن واقعی در قیامت , از عوامل ایجادی اندوه قیامتی دوری ورزند.

مهم ترین عوامل ایجادی آن را با مصادیقش بیان می کند و از عمل به آن هشدارباش می دهد. کفر یکی از مهم ترین عوامل حزن در قیامت است که قرآن از آن در آیات چندی یاد می کند. ( عبس آیه ۴۰ و ۴۲ و آل عمران آیه ۱۷۶) گناه مجرمان و اعمال زشت ( یونس آیه ۲۷ و هود آیه ۳۶) و قتل ( طه آیه ۴۰) از دیگر عوامل ایجادی اندوه شمرده شده است.

فراق فرزند( طه آیه ۳۹ و ۴۰) عدم مساوات در خانواده ( احزاب آیه ۵۱) کم آبی و مشکلاتی از این دست ( روم آیه ۴۸ و ۴۹) کیفر وعقوبت ( انعام آیه ۴۲ و ۴۳) حسادت ( آل عمران آیه ۱۲۰ و توبه آیه ۵۰) تولد دختران ( نحل آیه ۵۸) شکست در جنگ و یا دیگر امور زندگی ( آل عمران آیه ۱۳۹ ) و عوامل دیگری از این دست را قرآن به عنوان عوامل دیگر اندوه در دنیا و آخرت و در خود و یا دیگری برشمرده است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: